Lena Endre

Švedska Lena Endre je, uopšte uzeviši, najtalentovanija svetska glumica, krajnje uverljiva u svakoj ulozi i ozbiljnim transformacijama, licem i za komediju i za dramu, prema rečima Ingmar Bergmana iz 2006. iz intervjua za švedsku televiziju, u kojem je poredio glumce sa instrumentima - Endre-ova je bila „Stradivarius“.

Lena Endre rođena je 08.06.1955 u Lidingöu, odrasla u Härnösand, Västernorrlands länu u Švedskoj.

Studirala je na Pozorišnoj Akademiji u Stokholmu, a od 1987. postala je stalni član Royal Dramaten Theatre, poznatom po imenima koja su proizišla iz njega, kao i upravnicima i rediteljima koji su radili u njemu: Alf Sjöberg, Greta Garbo, Vera Schmiterlöw, Signe Hasso, Ingrid Bergman, Gunnar Björnstrand, Max von Sydow i Bibi Andersson. Pored toga, trojstvo najčuvenijih reditelja radilo je u Dramaten Theatru, braća Olof i Gustaf Molander, Alf Sjöberg i Ingmar Bergman, upravnik teatra od 1963.–1966., sa kojom je Endreova radila na predstavama: Elisabeth i Maria Stuart (2002.), Marie Steuber i Rummet och tiden (1992.), Solveig i Peer Gynt (1991.).

Osamdesetih se probijala preko TV serija, sa tom razlikom što su švedske TV serije složenije i od najsloženijih američkih filmova, pa je krenula sa snimanjem filmova i u Švedskoj i Norveškoj. Najpoznatija ostaje po ulozi u filmu „Trolosa“ („Faithless“ ili „Nevernica“), koji je 2000. bio prikazan u Kanu, da bi skoro deset godina kasnije ponovo zaigrala sa kolegom iz „Trolose“, Krister Henrikssonom, u drugom serijalu TV serije „Wallander“, prema kriminalističkim triler romanima Henning Mankella. Ove godine očekuje se i njihov treći rad, ako se ne računa zajednički rad na pozorištu, na filmu „Kiss me“.

Pojavila se u dva izvrsna filma, trenutno najkvalitetnijeg, mladog, svetskog, reditelja, danskog porekla, Simona Stahoa, u psihološki tragičnoj priči „Dag och Natt“ („Day and Night“) i emotivno nabijenoj porodičnoj drami „Himlens Hjärta“ („Heaven’s Heart“), (o kojima ću više u prikazima), za koji je i bila nominovana za nagradu "Guldbagge", koju i dobija, zajedno sa Zlatnim Ovnom, za uloge u filmovima „Trolosa“ i „Jerusalem“ Billyja Augusta, sa kojim je i 1991. uradila „Den Goda viljan“ („The Best Intention“ ili „Najbolje Namere“), prema romanu Ingmara Bergmana, da bi godinu dana kasnije, u nastavku romana, „Söndagsbarn“ („Sunday’s Child“ ili „Rođeni u Nedelju“), ovog puta dobila je ulogu Bergmanove majke, dok je sam film režirao Bergmanov sin, Daniel. Još jednom je, 1997., ovog puta pod rediteljskom palicom samog Bergmana, zaigrala u njegovom TV filmu „Larmar och gör sig till“ („U prisustvu klovna“ ili „In a Presence of a Clown“).

Osim rada sa Liv Ullmann na filmu „Trolosa“, kao rediteljem, igrala je i u njenom filmu iz 1996. „Kristin Lavransdatter“.

2002. snimila je „Musikk for bryllup og begravelser“ („Muzika za Venčanja i Sahrane“ ili „Music for Weddings and Funurals“) gde se pojavio i Goran Bregović.

Šira publika je videla u trilogiji „Millennium“, u maloj ulozi urednice Erice Berger.

Ima i svoju producentsku kuću „Lena Endre AB“.

Osim svog matičnog, Endreova se pojaviljavala i u predstavama drugih pozorišta, kao što su Teater Brunnsgatan Fyra 2002. godine, i teatar Oscarsteatern. Posmatrati Endrovu izaziva potpuno divljenje i nesvakidašnje iskustvo. 2011. zaigrala je u svom Dramaten Teatru u pozorišnoj predstavi „Smrt trgovačkog putnika“.

2012. očekuje se u američkom filmu Paul Thomas Andersona „The Master“ (2012.) uz glumce Phillip Seymour Hoffman, Amy Adams i Laura Dern.

FILMOVI:

THE MASTER 2011 dir. Paul Thomas Anderson, Annapurna Pictures

KYSS MEJ 2010 Alexandra-Therese Keining/Le Box

LIMBO 2009 Maria Sødahl / SF NORGE A/ S

THE GIRL WHO KICKED THE HORNETS’ NEST 2009 Daniel Alfredsson/Yellow Bird

THE GIRL WHO PLAYED WITH FIRE 2009 Daniel Alfredsson/Yellow Bird

THE GIRL WITH THE DRAGON TATTOO 2009 NIels Arden Oplev

WALLANDER 2008-2010 10 episodes various directors
HIMLENS HJÄRTA 2008, Simon Staho / XX Film
GÖTA KANAL 2 - KANALKAMPEN 2006 Bengt Palmers & Pelle Seth/Birkeland Productions,
HARRY’S DAUGHTERS* 2005 Richard Hobert/Cimbria Film Ab,
DAY AND NIGHT 2004 Simon Staho/Sonet Film, 2004
AFTERMATH 2004 Paprika Steen/Nordisk Film, Denmark,
THREE SUNS 2004 Richard Hobert/Sonet Film,
EVERYONE LOVES ALICE* 2002 Richard Hobert/Sonet Film,
MUSIC FOR WEDDINGS AND FUNERALS* 2002 Unni Straume/Svensk Filmindustri, Norway,
TYSTNADENS RÖST 2000 Gunnar Bergdahl/FantomFilm Produktion,
GOSSIP 2000 Colin Nutley/Sweetwater Ab,
FAITHLESS* 2000 Liv Ullmann/SVT,
THE BIRTHDAY 2000 Richard Hobert/Cimbria Film,
FATIMAS TREDJE HEMLIGHET 1999 Rolf Börjlind/Deadline Ab,
THE EYE* 1998 Richard Hobert/Cimbria Film,
TRUE MOMENTS 1998 Lena Koppel & Anders Wahlgren/Omega film & Television Ab,
UNMARRIED COUPLES 1997 Peter Dalle/Cinema Art Production,
RUN FOR YOUR LIFE 1997 Richard Hobert/Cimbria Film,
SWEDISH HEROES 1997 Daniel Bergman/AB Svensk Filmindustri,
CHRISTMAS ORATORIO* 1996 Kjell-Åke Andersson/SVT,
JERUSALEM* 1996 Bille August/SVT,
THE RETURN OF JESUS, PART II 1996 Mikael Katzeff
KRISTIN LAVRANSDATTER 1995 Liv Ullmann/Norsk Film,
YRROL 1994 Peter Dalle/Cinema Art Production,
SUNDAY’S CHILDREN 1992 Daniel Bergman/Sandrew film & teater Ab,
THE BEST INTENTIONS 1992 Bille August/SVT kanal 1,
PELLE FLYTTAR TILL KONFUSENBO 1990 Johanna Hald/Svensk Filmindustri & SVT,
ISTANBUL 1989 Mats Ahren/Omega Film & Television Ab,
THE VISITORS 1988 Jack Ersgård/Film 87/88 Besökarna Kb,
THE INSIDE MAN 1984 Tom Clegg/Terra Film International,

TV:

”JÄVLA KAJSA” 1999 Peter Dalle/SVT,
FRÅN REGNORMARNAS LIV 1998 Per Olov Enquist/SVT,
IN THE PRESENCE OF A CLOWN 1997 Ingmar Bergman/SVT,
HEDDA GABLER* 1993 Margareta Garpe/SVT Kanal 1,
”TRAPPEN” 1991 Eva Bergman/SVT,
THE BEST INTENTIONS 1991 Bille August/SVT Kanal 1,
”LORRY” 1989 Kjell Sundvall/SVT,
”KRÅSNÅLEN” 1988 Lars Lennart Forsberg/Amanta Film & TV,
THE DEPARTMENT STORE 1987-1988 Mikael Ekman & Karin Falck (amongst others)/SVT,

POZORIŠTE:

EN HANDELSRESANDES DÖD 2011, Eva Dahlman/Dramaten

SECURITY 2008, Richard Hobert/Dramaten

ROMEOS JULIAS/LÄSNING 2008, Victoria Benedictsson (författare), Dramaten
LONG DAY’S JOURNEY INTO pr_NIGHT 2006, Stefan Larsson / The Royal Dramatic Theatre
MACBETH 2006, Staffan Valdemar Holm / The Royal Dramatic Theatre
PLATONOV 2005, Karl Dunér / The Royal Dramatic Theatre
LOVE BOMBING 2004, Stefan Larsson / the Royal Dramatic Theatre
DET KALLA BARNET 2004, Staffan Valdemar Holm / The Royal Dramatic Theatre
MARIA STUART 2002, Ingmar Bergman / The Royal Dramatic Theatre
EMILIA GALOTTI 1998, Wilhelm Carlsson / The Royal Dramatic Theatre
THE GOOD PERSON OF SEZUAN* 1998, Thorsten Flinck / The Royal Dramatic Theatre
FRANSKA FÖNSTER 1996, Thommy Berggren / The Royal Dramatic Theatre
LE MISANTHROPE 1995, Ingmar Bergman / The Royal Dramatic Theatre
TIME AND SPACE* 1993, Ingmar Bergman / The Royal Dramatic Theatre
ROMEO AND JULIET 1991, Peter Langdal / The Royal Dramatic Theatre
PEER GYNT 1991, Ingmar Bergman / The Royal Dramatic Theatre
DANGEROUS LIAISONS 1989, The Royal Dramatic Theatre