Ride with the Devil (1999)

Ride with the Devil je film Anga Leeja iz 1999. godine.

Ono što je većini ljudi s ovih prostora 90-tih godina donelo ništa drugo nego veliku nesreću, američkom književniku Danielu Woodrellu je donelo inspiraciju. Kao malo koji američki književnik, on je u raspadu bivše Jugoslavije, odnosno u nasilju koje je taj raspad prouzrokovao, našao dosta sličnosti s najkrvavijim i najtraumatičnijim događajem američke istorije - građanskim ratom. Njegov roman Woe To Live On je tim dešavanjima pristupio iz perspektive na koju obično nismo navikli u delima koja obrađuju to razdoblje i prate sudbine običnih, malih ljudi koje politika nije zanimala i koji su se u sukob uključili sticajem prilično banalnih okolnosti. Taj je roman postao jedan od najvećih bestselera 90-tih, pa je bilo logično da na njega oko baci i Hollywood. Ekranizacija ovog romana je izazvala dosta iznenađenja, ali najviše u kadrovskom smislu - osim što "Ride with the Devil" predstavlja glumački debi popularne američke kantautorke Jewel, režija je poverena uglednom tajvanskom režiseru Angu Leeju, čija su specijalnost dosada bile uglavnom ljubavne drame. Ali, američka kritika je uglavnom blagonaklono dočekala ovaj film, ali ne i publika.

Film počinje u proleće 1861. godine u pretežno robovlasničkoj državi Missouri, koja je formalno ostala verna Uniji, delom i zbog velikog broja nemačkih imigranata i njihovih potomaka među koje spada i mladi Jake Roedel (Tobey Maguire). I dok se većina njegovih sunarodnika opredelila za Sever, Jake odlučuje biti veran svom najboljem prijatelju Jacku Bullu Chilesu (Skeet Ulrich), mladom robovlasničkom aristokratu čijeg su oca ubili pripadnici unionističkih paravojnih formacija zvanih "Jayhawkeri". Jake i Chiles se priključuju "Bushwackerima", južnjačkim gerilcima koji bi se trebali suprotstaviti severnjačkoj vojsci, a u njihovoj maloj družini je i Daniel Holt (Jeffrey Wright), bivši rob kojemu je Chiles poklonio slobodu i koji se sada nastoji odužiti svom gospodaru kao njegov neslužbeni telohranitelj. Nakon godinu i po dana Missouri je opustošen prljavim gerilskim ratom u kojem se ne biraju sredstva, a Jake i Chiles često sa svojih ruku moraju prati krv ljudi koji su im donedavno bili najbliži komšije i prijatelji. Njihova družina, nakon što je jedva spasila žive glave, pronalazi utočište na jednoj farmi gde im hranu donosi lepa udovica Sue Ellen (Jewel Kilcher) i sa kojom će Chiles započeti ljubavnu vezu. Ali, nakon što i ta farma postane metom napada u kojem Chiles nastrada, Jake će Sue Ellen otpratiti dalje na jug, gde bi trebalo biti sigurnije, a potom se ponovno priključiti velikoj grupi gerilaca koja sprema spektakularni napad na pro-severnjački grad Lawrence u Kansasu. Gerilci napadnu grad i masakriraju stanovnike, ali ih potom vrlo brzo razbija severnjačka konjica pri čemu su i Jake i Holt ranjeni. Nakon toga Jake ponovno viđa Sue Ellen koja je u međuvremenu rodila Chilesovo dete, i počinje preispitivati svoje dalje učešće u ratu.

Ang Lee je ovim filmom verovatno razuvjerio sve skeptike koji su sumnjali u to da je on sposoban režirati akcione scene. Iako ih ovaj film ima relativno malo, odnosno nisu baš spektakularne (za što imamo pre zahvaliti istorijskim okolnostima nego nedostatku budžeta), gledaocima će dugo ostati u sećanju zbog svoje brutalnosti i krvoločnosti. Ono što filmu daje epski karakter pre svega je Leejevo nastojanje da detaljno oslika svoje likove, pa su najbolje scene filma ipak one u kojima Roedel, Holt, Chiles i drugi gerilci u pauzama između borbi pokušavaju pronaći neki smisao situacije u kojoj su se našli. Očigledno je da se Lee mnogo ugodnije osećao režirajući te sekvence, pa mnoge od njih nisu završile na montažnom stolu, što film produžuje na dobra dva sata. Gluma je, kao što je to običaj kod Leejevih filmova, na zavidnoj visini, iako se za Tobeya Maguirea može reći da je u neku ruku njegov lik gotovo nemoguće razlikovati od lika kojeg je bio tumačio u filmu Kućna pravila. Skeet Ulrich je prilično površan južnjački aristokrata, dok je pravo otkriće Jeffrey Wright (Basquiat) kao crni rob koji se bori za Konfederaciju iz složenih motiva koji će se otkriti tek pred kraj filma. Od epizodista valja istaknuti i Jonathana Rhysa-Meyersa kao psihopatskog gerilca, a takođe se mora priznati da je Jewel Kilcher takođe dobro obavila svoj prvi glumački posao (iako će muškoj publici najduže ostati u sećanju scena dojenja). Ali, iako je Lee u suštini dobro obavio posao, 'Ride with the Devil' nije film koji bi mogao pretendovati na Oscara, i to zahvaljujući tome što u drugom delu filma Lee gubi ritam i previše razvlači priču te tako gledaoce dodatno razočarava maksimalno predvidljivom završnicom. Svemu tome treba dodati i neke nedorečenosti u motivaciji likova, dok s druge strane valja pohvaliti trud oko autentičnosti zbog koje su čak i glumci preuzeli jezik koji je bio u modi na američkom Srednjem Zapadu sredinom 19. veka. Ono što možda ipak najviše živcira jeste to što scenarista Schamus i režiser Lee nisu konzistentni - dok nam na početku pokazuju kako je rat u stanju na najbrutalniji mogući način rascepiti zajednicu i okrenuti komšiju protiv komšije, odnosno brata protiv brata, dotle pred kraj odustaju od bilo kakvog moralnog preispitivanja i nude nam staromodnu i predvidljivu romansu kao rešenje za sve svetske probleme. Iako Leejev film u neku ruku predstavlja neuspeh, ipak je to zanatski dobro urađeno delo koje će barem nekim gledaocima s ovih prostora izgledati kao prilično neugodni déjà vu.